Τι είναι ο εγωισμός; Στην ψυχολογία ο εαυτός μας αποτελείται από από την περσόνα, το εγώ, τη σκιά, την ψυχή. Στην ουσία το εγώ είναι ένας μηχανισμός αναγνώρισης, είναι αυτό το στοιχείο που έχει δημιουργήσει ο πραγματικός εαυτός μας με σκοπό να χρησιμοποιείται σαν ταυτότητα για να μπορεί να αντιλαμβάνεται, να προσδιορίζει τον εαυτό του και να τον αυτοσυντηρεί.


Ο εγωισμός δεν είναι τίποτα άλλο από ένας μηχανισμός αυτοσυντήρησης του εγώ και κατ' επέκταση του εαυτού, της ανθρώπινης ύπαρξης μας. Στην ουσία είναι πολύ σημαντικός γιατί αν κάποιος άνθρωπος είναι τόσο ανιδιοτελής φτάνει στο σημείο της αυταπάρνησης. Και ένας άνθρωπος για να είναι υγιής ψυχικά και σωματικά πρέπει να καταφέρει να φέρει σε ισορροπία αυτόν τον μηχανισμό αυτοσυντήρησης του, γιατί άνθρωπος χωρίς εγωισμό δεν είναι άνθρωπος. Δεν μπορείς να υπάρχεις στον κόσμο γενικά αν απαρνιέσαι τον εαυτό σου, τις ανάγκες και τα θέλω σου. Είναι σαν να αρνείσαι τον λόγο και τον σκοπό της ύπαρξης σου. Υπάρχεις γιατί έχεις κάποιο σκοπό. Υπάρχεις γιατί τα θέλω σου σε οδήγησαν να βρίσκεσαι εν ζωή. Αν χάσεις τον λόγο της ύπαρξης σου δεν μπορείς να βρίσκεσαι στην πραγματικότητα εν ζωή.

Η ύπαρξη του εγωισμού σε καθέναν από εμάς είναι στην πραγματικότητα πολλή σημαντική. Γιατί χωρίς τον εγωισμό χάνεις με κάποιον τρόπο το σημείο αναφοράς σου στη ζωή. Αν χάσεις εντελώς τον εγωισμό σου δεν μπορείς να επιβιώσεις σε αυτή τη ζωή. Αν χάσεις τον εγωισμό σου είναι σαν να έχεις χάσει τη μνήμη σου. Δε γνωρίζεις ποιος είσαι και τι θες από τη ζωή σου, είσαι λευκό χαρτί. Και αν πάρουμε παράδειγμα διάφορες ταινίες στις οποίες υπήρχαν άνθρωποι που έχαναν τη μνήμη τους, συνήθως εμφανίζονταν κάποιοι άνθρωποι που έβρισκαν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν αυτήν την κατάσταση και τους ανθρώπους με απώλεια μνήμης για προσωπικό τους συμφέρον. Αν δεν έχεις εγωισμό μπορούν πολύ εύκολα να σε εκμεταλλεύονται με την άδεια σου, γιατί εσύ επιτρέπεις να μπουν οι ανάγκες κάποιου άλλου πριν από τις δικές σου. Και το χειρότερο; Πιστεύεις ότι έτσι πρέπει να συμβαίνει!

Όταν λέμε σε κάποιον “σκέφτεσαι μονάχα τον εαυτό σου”, ή “μην είσαι εγωιστής” εκείνη τη στιγμή στην πραγματικότητα μιλάει ο δικός μας εγωισμός και ζητάει από τον άλλο άνθρωπο να απαρνηθεί τον εαυτό του-θέλω του (να βάλει στην άκρη τον εγωισμό του) για να ικανοποιήσει τις δικές μας απαιτήσεις. Στην ουσία όταν λέμε σε κάποιον να μη φέρεται εγωιστικά το μόνο που κάνουμε με αυτή την παράκληση είναι να φερόμαστε εμείς εγωιστικά. Γιατί ο εγωισμός είναι μηχανισμός αυτοσυντήρησης. Και εγωιστής είναι αυτός που σκέφτεται και βάζει πρώτα το δικό του συμφέρον εις βάρος των άλλων. Είναι σαν να λέμε μην είσαι εγωιστής και σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου και τα θέλω σου, σκέψου τα δικά μου. Κι αυτό σίγουρα είναι εγωιστικό και ένας από τους χειρότερους και χειριστικότερους τρόπους συμπεριφοράς που όμως συμβαίνει από όλους.

Ο υγιής εγωισμός

Ο αυτούσιος εγωισμός είναι προσωποκεντρικός και δεν αναγνωρίζει την ανάγκη για αληθινή έκφραση του εαυτού-εγωισμού κανενός άλλου. Ο αυτούσιος εγωισμός κοιτάει μόνο το δικό του συμφέρον και δεν νοιάζεται για την ικανοποίηση των αναγκών και των υπολοίπων, αρκεί να ικανοποιούνται οι δικές του. Αν όμως ο εγωισμός απορρέει από τον αυτοσεβασμό, την αυτοεκτίμηση, αυτοαγάπη και αποδοχή δεν είναι εγωισμός. Γιατί αυτός ο εγωισμός έχει μάθει και αποδέχεται και σέβεται την αξία κάθε άλλου.

Let's dive deeper

Ο εγωισμός είναι μηχανισμός αυτοσυντήρησης. Όταν οι άνθρωποι με κάποιο τρόπο ξεκινούν να αφυπνίζονται πνευματικά περνάνε μια περίοδο που ονομάζεται “σκοτεινή νύχτα της ψυχής”. Αυτή η περίοδος είναι παρόμοια με την περίοδο της κατάθλιψης. Όταν έχεις κατάθλιψη και είσαι στην σκοτεινή νύχτα της ψυχής σου αρχίζεις να αναρωτιέσαι για τον λόγο της ύπαρξης σου, να “απαρνιέσαι” τον εαυτό σου-εγωισμό σου με αποτέλεσμα να σου δημιουργούνται άσχημες σκέψεις και να θες να κάνεις κακό στον εαυτό σου. Αν ξεπεράσεις αυτό το στάδιο με κάποιο τρόπο βιώνεις έναν θάνατο του εγώ (ego death). Γιατί πεθαίνει ο παλιός εαυτός σου και ανακαλύπτεις έναν καινούριο τον αληθινό.

Το εγώ σου και η περσόνα (ο εαυτός που προβάλλεις προς τα έξω) αποτελούνται από διάφορες ιδιότητες και ταμπέλες που είχες συγκεντρώσει για να σε ταυτοποιούν. Στην περίοδο της σκοτεινής νύχτας της ψυχής επειδή ανακαλύπτεις ή αρχίζεις να ανακαλύπτεις ότι δεν είσαι τίποτα από αυτές τις ιδιότητες ή δε θες να καθορίζεσαι και να προσδιορίζεσαι από αυτές τις ιδιότητες πια, νιώθεις έντονη συναισθηματική φόρτιση που μπορεί να εκδηλώνεται ως τάσεις αυτοκτονίας. Πολλοί άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη και οδηγούνται στην αυτοκτονία, στην ουσία δεν καταφέρνουν να ολοκληρώσουν σωστά το στάδιο της πνευματικής αφύπνισης και να σκοτώσουν μεταφορικά το εγώ και τις ταμπέλες που είχαν δημιουργήσει για τον πλασματικό εαυτό τους, ώστε να ανακαλύψουν τον πραγματικό τους εαυτό.

Όταν λοιπόν βιώσεις τον θάνατο του εγώ μέσα από την πνευματική αφύπνιση και αναγνωρίσεις τον αληθινό σου εαυτό και όχι αυτόν που είχε δημιουργήσει ο εγωισμός σου που πίστευες για αληθινό, καταφέρνεις να χτίσεις έναν υγιή εγωισμό. Γιατί πλέον αναγνωρίζεις την αξία της ύπαρξης σου, το δικαίωμα σου στη ζωή και βιώνεις αληθινή αγάπη για τον εαυτό σου, που μέσα από αυτή αναγνωρίζεις την αξία κάθε άλλου ανθρώπου, γιατί πάνω απ' όλα σέβεσαι τον εαυτό σου και τις ανάγκες σου και καταλαβαίνεις ότι είναι σημαντικό να ικανοποιούνται και οι ανάγκες καθενός άλλου.

Ιστορικές-θρησκευτικές προσωπικότητες που ζούσαν με αυταπάρνηση, απλά βρίσκονταν σε άλλο στάδιο στην πορεία της πνευματικής τους ανάληψης του σκοπού της ψυχής τους. Βέβαια η αυταπάρνηση όπως την αντιλαμβανόμαστε δεν υπάρχει πραγματικά.

Σε πνευματικό επίπεδο το να απαρνιέται κάποιος τον εαυτό του πιστεύοντας ότι έχει λιγότερη αξία από κάποιον άλλο είναι η προσωποποίηση του διαχωρισμού. Γιατί τι μπορεί να έχει κάποιος να δώσει σε κάποιον άλλον αν αφαιρέσει τον εαυτό του από την εξίσωση; Μόνο ένας άνθρωπος που έχει δύναμη, που γνωρίζει και αποδέχεται τον εαυτό του σαν πνευματικό ον μπορεί να προσφέρει πραγματικά. Το να θυσιάζεις τον εαυτό σου, τις ανάγκες και τα όνειρα σου, με την πεποίθηση ότι αυτή είναι ανώτερη πράξη είναι σαν να απαρνιέσαι τον Θεό. Δεν είναι εξάλλου ο Θεός η αληθινή ταυτότητα του καθένα μας αφού είμαστε μέρος του;

Γι' αυτό δεν πρέπει να επιτρέπεις σε κανέναν να σε κάνει να νιώθεις ενοχές, να σε απειλεί, να σε πιέζει ή να σε χρησιμοποιεί με οποιοδήποτε τρόπο για να κάνεις κάτι. Όταν το κάνεις αυτό αυτόματα παραχωρείς τη δύναμη σου. Η υπηρεσία πρέπει να είναι μια ελεύθερη επιλογή που πηγάζει από αγάπη και όχι από μια ανεπιθύμητη δραστηριότητα που εξαναγκάστηκε σε κάποιον, προς όφελος κάποιου που έχει περισσότερη δύναμη και το απαιτεί, ή κάποιου που βρίσκεται σε ανάγκη και εξαρτάται από άλλους.

Η αληθινή ανιδιοτέλεια καθοδηγεί διαισθητικά ένα άτομο να αναγνωρίζει και να τιμά τις δικές του ανάγκες. Επίσης το καθοδηγεί για το αν η υπηρεσία-προσφορά του είναι πραγματικά απαραίτητη ή απλά επιθυμητή. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτό που κάνει ο ένας για τον άλλον ποτέ δεν πρέπει να προέρχεται από μια προσωπική προσφορά αγάπης, ενέργειας, αφθονίας και ιδεών, αλλά να ρέει μέσα από μια άπειρη πηγή εσωτερικά, τον Θεό, από ένα πηγάδι που δε στερεύει ποτέ.